Το φαράγγι του Λούσιου είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αρκαδίας. Είναι ένας τόπος ιδιαίτερα φορτισμένος ιστορικά και θρησκευτικά, μια περιοχή σπάνιας και επιβλητικής φυσικής ομορφιάς, ένα από τα πιο επιβλητικά φαράγγια της Ελλάδας. Επίσης, είναι γνωστό σαν το Άγιο Όρος της Πελοποννήσου, λόγω των πολλών και ιστορικών μοναστηριών, ασκηταριών και εκκλησιών του. Ο ομώνυμος ποταμός που διασχίζει το φαράγγι, οφείλει το όνομά του, σύμφωνα με την μυθολογία και τις αναφορές του περιηγητή Παυσανία, στο ότι ο νεογέννητος Δίας, λούστηκε κρυφά από τον Κρόνο στις πηγές του ποταμού (Πηγές των Αθανάτων), από τις νύμφες Νέδα, Αγνώ και Θεισόα. Αργότερα ο ποταμός μετονομάστηκε Γορτύνιος, από την πόλη της Αρχαίας Γόρτυνας. Ο Παυσανίας θεωρούσε μάλιστα το Λούσιο ως τον πιο κρύο ποταμό του γνωστού του κόσμου.
Το πρώτο τμήμα του φαραγγιού είναι τα στενά της Καρκαλούς, το σημείο που ενώνονται τα δύο ρεύματα του ποταμού. Η διαδρομή του γίνεται μέσα από ιτιές, λεύκες και λυγαριές. Το ποτάμι περνά δυτικά από τη Δημητσάνα και καταλήγει στον Αλφειό, 2.5 χιλ. ΒΔ της Καρύταινας, έχοντας διανύσει 26 χιλιόμετρα και διασχίζει ένα από τα ωραιότερα φαράγγια της χώρας. Στη διαδρομή του ποτίζει καλλιεργημένες εκτάσεις, σχηματίζει καταρράκτες και δίνει ζωή στην πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής. Το φαράγγι έχει άγρια και παρθένα ομορφιά με οργιαστική και πλούσια βλάστηση που συνδυάζεται ιδανικά με την αγριάδα των κοφτών γκρίζων και απότομων βράχων. Είναι γεμάτο από αείφυλλα και πλατύφυλλα είδη και σε πολλά σημεία από κυπαρίσσια. Οι πλαγιές του είναι γεμάτες από πουρνάρια, γαύρους, δάφνες, βάγια, αγριελιές, σφεντάμια, αριές, αφάνες, σφάκες, κουτσουπιές, ιτιές, πλατάνια, λεύκες, λυγαριές, μυρτιές, φυλλίκια, ράμνους, οστρυές, κλήθρες, φτελιές, σορβιές και διάφορα αναρριχητικά φυτά. Ιδιαίτερα την άνοιξη η πλούσια χλωρίδα δίνει ένα πλούτο χρωμάτων και μεθυστικών αρωμάτων σαγηνεύοτας τον επισκέπτη. Τις ανατολικές πλαγιές του και μερικές βορινές σκεπάζουν έλατα που αποτελούν απολήξεις των δασών του Μαινάλου.
Η πανίδα του φαραγγιού είναι πλουσιότατη. Δυτικά των στενών της Καρκαλούς υπάρχει μεγάλη ποικιλία πουλιών, όπως ο πετροκότσυφας, ο γαλαζοκότσυφας και ο θαμνοψάλτης, καθώς και ερπετά όπως σαύρες και σπιτόφιδα. Στις ομαλότερες περιοχές συχνάζουν κουνάβια, σαϊτες, δεντρογαλιές, οχιές, ξεφτέρια, νυφίτσες, κοράκια, αγριοπερίστερα, βλαχοκιρκινέζια και κάργιες. Στο ποτάμι υπάρχουν βίδρες, που δεν βρίσκουν αρκετά ψάρια, αλλά αρκούνται στα άφθονα καβούρια, όπως και νερόφιδα που κυνηγούν γυρίνους. Στη λεγόμενη άγρια ζώνη υπάρχουν ζώα που αναζητούν καταφύγιο και πουλιά που έρχονται για τροφή. Επίσης, οι συνθήκες του φαραγγιού ευνοούν τις νυχτερίδες που βρίσκουν καταφύγιο στις σπηλιές και τα εγκαταλελειμένα μοναστηριακά κτίσματα.
Εκτός από τις φυσικές του ομορφιές, το φαράγγι είναι γεμάτο από μονές λαξεμένες πάνω στους βράχους, εκκλησιές, ασκηταριά, ερημητήρια, παλιά γεφύρια και εγκαταλειμένους μύλους. Στο φαράγγι βρίσκονται η Μονή του Τιμίου Προδρόμου, η Μονή Φιλοσόφου, η Μονή Αιμυαλών, η Μονή Καλαμίου Ατσιχόλου και ο ΄Αγιος Ανδρέας Γόρτυνος.
Σήμερα φαράγγι του Λούσιου έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος, όπως και χώρος υψηλής οικολογικής προστασίας. Για την ανάδειξη και τη διάσωση της εγχώριας παραδοσιακής βιοτεχνίας που βασιζόταν στην υδροκίνηση λειτουργεί ένα μοναδικό μουσείο, το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στον Αϊ Γιάννη της Δημητσάνας. Για την τουριστική αξιοποίηση της περιοχής, τα παλιά μονοπάτια στην περιοχή του φαραγγιού έχουν συντηρηθεί και αποκατασταθεί, έτσι ώστε να διευκολύνουν τη διάβαση στους οδοιπόρους, όπως και την προσπέλαση των αξιοθεάτων.
Η διάσχιση του φαραγγιού είναι μια μοναδική εμπειρία για τον επισκέπτη. Η περιοχή είναι σήμερα πόλος έλξης πολλών επισκεπτών και πεζοπόρων. Οι διαδρομές μέσα από τα αναπλασμένα μονοπάτια καταλήγουν στην Αρχαία Γόρτυνα, κοντά στο χωριό Ελληνικό, που συμπληρώνει τα αξιοθέατα της περιοχής. Η διάσχισή του φαραγγιού μπορεί να ξεκινήσει από τη Δημητσάνα, το κεφαλάρι του Αη-Γιάννη, τη Μονή Προδρόμου, το Ελληνικό και την Αρχαία Γόρτυνα. Μια τυπική διαδρομή ξεκινά από τη νέα Μονή Φιλοσόφου, και ακολουθώντας το μονοπάτι περνά από την παλαιά Μονή Φιλοσόφου, στη συνέχεια κατεβαίνει στον Λούσιο, έπειτα ανεβαίνει στη Μονή Προδρόμου, και τέλος καταλήγει στην Αρχαία Γόρτυνα (διάρκεια 2 ώρες περίπου).
Ο Λούσιος, εκτός από την πεζοπορία, προσφέρεται και για άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού. Στο παλιό πέτρινο γεφύρι του Ατσίχολου κοντά στην Καρύταινα ξεκινούν από εταιρίες εναλλακτικού τουρισμού οργανωμένες καταβάσεις με rafting και kayak. Άλλες φτάνουν μέχρι τη συμβολή του ποταμού με τον Αλφειό, και άλλες διανύουν τον τελευταίο, προσελκύοντας πολλούς λάτρεις του είδους για αξέχαστες εμπειρίες σε μια φύση μαγευτική και παρθένα.
Με το αυτοκίνητο ακολουθείτε το δρόμο έξω από Δημητσάνα και αμέσως έξω από το χωριό, μετά τον Άγιο Νικόλαο, στη Θέση Αεράκι, συναντάτε αριστερά το δρόμο που κατεβαίνει στο φαράγγι. Ο δρόμος αυτός οδηγεί στη Μονή Προδρόμου και στην Αρχαία Γόρτυνα. ’Ύστερα από δέκα χιλιόμετρα περίπου, θα συναντήσετε τη διασταύρωση, που δεξιά οδηγεί στη μονή. Αφήνετε το αυτοκίνητο στο εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως και συνεχίζετε με τα πόδια για το μοναστήρι, μια απόσταση δέκα λεπτών. Αφού επισκεφθείτε τη μονή, θα πάρετε το μονοπάτι που κατεβαίνει στον Λούσιο και οδηγεί στο Κρυφό Σχολειό (Παλαιά Μονή Φιλοσόφου), που βρίσκεται στην απέναντι πλαγιά (περίπου 45’ με στάσεις). Προσέξτε να ακολουθήσετε το δεξί σκέλος της δυσδιάκριτης διασταύρωσης που υπάρχει στην αρχή της διαδρομής, αμέσως κάτω από τη Μονή Προδρόμου. Μέσα από το μονοπάτι με την εντυπωσιακή βλάστηση θα κατεβείτε στον ποταμό. Στο παλιό γεφυράκι θα αισθανθείτε το δέος που προκαλούν τα ορμητικά νερά του Λούσιου καθώς σχίζουν τις απότομες ορθοπλαγιές.
Στο Κρυφό Σχολειό, χτισμένο στον απόκρημνο βράχο της Μονόπορης, θα αισθανθείτε μοναδικά. Από εκεί μπορείτε να συνεχίσετε για τη Νέα Μονή Φιλοσόφου, παίρνοντας το ανηφορικό και απόκρημνο μονοπάτι (10′ περίπου). Στη Νέα Μονή Φιλοσόφου μπορείτε επίσης να φτάσετε και με το αυτοκίνητο. Από το Κρυφό Σχολειό και τη Νέα Μονή Φιλοσόφου επιστρέφετε πάλι με τα πόδια στη Μονή Προδρόμου. Με το αυτοκίνητο, θα κατεβείτε προς το ποτάμι, όπου βρίσκονται η Αρχαία Γόρτυνα και ο ναός του Αγίου Ανδρέα. Ο δρόμος περνάει από το στενό γεφυράκι του Κόκκορη και συνεχίζει προς τη Νέα και Παλαιά Μονή Καλαμίου, χτισμένες επίσης στις όχθες του Λούσιου. Η επιστροφή στη Στεμνίτσα γίνεται από τον ίδιο αμαξιτό δρόμο. Λόγω του απόκρημνου του εδάφους, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην οδήγηση.