Η πρώτη αντίδραση των κατοίκων μιας περιοχής όταν μαθαίνουν ότι πρόκειται να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες κοντά στο χωριό τους, είναι σε πολλές περιπτώσεις αρνητική. Οι λόγοι πρώτα από όλα είναι περιβαλλοντικοί και αισθητικοί. Υπάρχουν επιπτώσεις στα δάση, στα ζώα, στην παραγωγή. Θα παρατεθούν μερικά στοιχεία για μία άλλη παράμετρο, της εκμετάλλευσης του αιολικού δυναμικού.
Η πρώτη εγκατάσταση στον Αχλαδόκαμπο με 11 ανεμογεννήτριες έγινε το 2004. Το κόστος του έργου σύμφωνα με τον λόγο που εκφώνησε ο τότε υπουργός ήταν 34 εκατ. Η επιδότηση τότε ήταν 45% και δόθηκε στην Γαλλική ΔΕΗ (Electricite De France – EDF). Η Ελληνική ΔΕΗ απαγορευόταν με τον Νόμο 2165 του 1993 για 15 χρόνια να κάνει εγκατάσταση ανεμογεννητριών. Η εγκατάσταση στο Παρθένιο με 8 ανεμογεννήτριες επιδοτήθηκε με 16,04 εκατ. για κόστος 40,1 εκατ. (Νόμος 3299/2004, με απόφαση ολοκλήρωσης 37869/ΥΠΕ/5/00175/Ν.3299/04/18.08.2008). Οι 8 ανεμογεννήτριες αποδίδουν καθαρά (προ ΦΠΑ) 6 εκατ. το χρόνο (σύμφωνα με το ΦΕΚ 7569 /31-12-2023 τα καθαρά ήταν 5.987.801). Από αυτά, περίπου 60.000 πάνε στους καταναλωτές και άλλα τόσα στις τοπικές κοινότητες Ελαιοχωρίου και Παρθενίου, 42.000 στον Δήμο Τρίπολης και 18.000 επιστροφή στο πράσινο ταμείο. Η εγκατάσταση έγινε για λογαριασμό και με την συνεργασία τοπικών παραγόντων, ενός δικηγορικού γραφείου και πολιτικών προσώπων, χωρίς αξιόλογη οικονομική δυνατότητα, με δάνεια.
Η σύγκριση του κόστους ανά ανεμογεννήτρια στις 2 εγκαταστάσεις δείχνει την «ελαστικότητα» των τιμολογίων που χρησιμοποιήθηκαν για την επιδότηση: 3 εκατ ανά μονάδα στον Αχλαδόκαμπο, 5 εκατ. ανά μονάδα στο Παρθένιο. Ακόμη και στην περίπτωση που όλα είναι όπως παρουσιάστηκαν, η απόσβεση έγινε σε 4 χρόνια. Και στις 2 περιπτώσεις η εγκατάσταση έγινε από την εταιρεία που κατασκευάζει τις ανεμογεννήτριες, την VESTAS. Τα ανταποδοτικά τέλη είναι 3% και κατανέμονται 1% στους τοπικούς καταναλωτές, 1% στις τοπικές κοινότητες, 0,7% στον οικείο Δήμο και 0,3% στο πράσινο ταμείο. Πριν το καλοκαίρι, ο Δήμος αν και διαχειριζόταν το 1,7% , θεωρητικά δεν είχε δικαίωμα στα ανταποδοτικά. Φέτος (2024) με νέο νόμο του αποδόθηκε το 0,7% που αφαιρέθηκε από τις κοινότητες. Για κάθε ένα από τα έτη 2021 και 2022 οι καταναλωτές Αγριακόνας, Βαλτετσίου, Μάναρη, Αγιωργίτικων, Ελαιοχωρίου, Παρθενίου, Σάγκα και Βλαχοκερασιάς του Δήμου Τρίπολης πιστώθηκαν συνολικά με 314.786,79€ . Αυτό είναι το 1% των εσόδων που φθάνουν έτσι τα 31.478.679€, όπως προκύπτει από το ΦΕΚ 7569.
Το συμπέρασμα από τα πιο πάνω είναι ότι εντέχνως παρακάμπτεται η οικονομική διάσταση του όλου θέματος και προωθείται μόνο η περιβαλλοντική με την λογική τους. «Άσε μερικούς ευαίσθητους να φωνάζουν, εμείς κάνουμε τη δουλειά μας»… Προωθείται επίσης ο μύθος όπως διατυπώνεται και από επίσημα χείλη ότι «αυτοί έχουν τεχνογνωσία και κεφάλαια που δεν μπορούμε να φανταστούμε». Το αιολικό δυναμικό μιας περιοχής είναι σημαντικός φυσικός πόρος. Ο επίσημος ορισμός των φυσικών πόρων περιλαμβάνει και το φως του ήλιου, την ατμόσφαιρα, το νερό, τη γη, όλα τα ορυκτά μαζί με όλη τη βλάστηση και τη ζωή των ζώων κτλ. Η περιοχή μας (ανατολική Πελοπόννησος ) υστερεί σε πολλούς από τους πιο πάνω φυσικούς πόρους, αλλά έχει 2 σημαντικούς: τον αέρα για αιολικά και τον ήλιο για φωτοβολταϊκά. Είναι η καλύτερη περιοχή της Ελληνικής στεριάς για αυτά. Υπεύθυνο γι’ αυτό είναι το ανάγλυφο που θέλει την περιοχή μας να έχει πολύ άνεμο, πολύ ήλιο, λίγες βροχές και μειωμένη αγροτική παραγωγή. Πρέπει να πούμε εδώ ότι η τοποθέτηση των ανεμογεννητριών εντείνει τις επιπτώσεις (έστω και λίγο) του ανάγλυφου στην αγροτική παραγωγή. Ο λόγος είναι ότι ουσιαστικά αυξάνει το ύψος των βουνών και δημιουργεί στροβιλισμούς του αέρα λόγω των μεγάλων εμποδίων που παρεμβάλλονται στην ροή. Η ροή γίνεται πιο τυρβώδης (ανώμαλη) στην περιοχή της ομβροσκιάς λένε οι επιστήμονες, με αποτέλεσμα την αποκόλληση μαζών αέρα από το έδαφος και καταστροφή των συνθηκών που δημιουργούν τα φυτά για να ευδοκιμήσουν. Μεγάλη είναι και η οικονομική βλάβη στον τουρισμό, ειδικά αυτόν που έχει σχέση με διαδρομές εκτός αστικού τοπίου. Η εκμετάλλευση του ανέμου στην περιοχή μας (και στη χώρα μας) δεν γίνεται για το συμφέρον της, αλλά για το συμφέρον άλλων. Υπάρχει τεράστια διαφορά στο ποιός νέμεται τους πόρους, ανάμεσα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ΗΠΑ, Καναδά από την μία και στην Ελλάδα από την άλλη:
1. Σε άλλες χώρες η όλη διαδικασία της εγκατάστασης είναι σχετικά απλή: έχει προηγηθεί χωροταξικός σχεδιασμός. Ο ιδιοκτήτης της περιοχής (ιδιώτης, δήμος δημόσιο) καλεί τα εργοστάσια που φτιάχνουν τις ανεμογεννήτριες να κάνουν την εγκατάσταση και την συντήρηση. Δεν είναι απαραίτητη ούτε η σύσταση εταιρείας ούτε η απασχόληση προσωπικού. Η χρηματοδότηση γίνεται από τις τράπεζες με χαμηλό ειδικό επιτόκιο. Η ΕΚΤ έχει ειδικό επιτόκιο για ΑΠΕ. Οι τράπεζες σπεύδουν να χρηματοδοτήσουν μία εγκατάσταση που ξέρουν ότι έχει σίγουρη απόδοση (όπως με τα φωτοβολταϊκά). Τα χρήματα πάνε εξ ολοκλήρου στο δήμο ή οπωσδήποτε υπάρχουν ισχυρά ανταποδοτικά οφέλη για τους ντόπιους. Τα χρήματα είναι πολλά, αρκεί να σκεφτούμε ότι μία μεγάλη ανεμογεννήτρια μπορεί να τροφοδοτήσει πάνω από 5.000 σπίτια. Σε μας το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο (ΕΧΠ) για τα αιολικά έχει αναγγελθεί πολλές φορές, αλλά δεν έχει εμφανιστεί. Προς το παρόν καταπατούνται δασικοί νόμοι, περιοχές NATURA, αποφάσεις Εφοριών αρχαιοτήτων, αποφάσεις του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου κτλ.
2. Το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του ανέμου στη χώρα μας μπορεί να το πάρει οποιοσδήποτε εκτός του δήμου ή του δημοσίου που είναι και συνήθως οι ιδιοκτήτες μιας έκτασης και φυσικά οι νόμιμοι δικαιούχοι με βάση τις αποφάσεις του ΟΗΕ*. Η εγκατάσταση ανεμογεννητριών στη χώρα μας ήταν απαγορευμένη για την ΔΕΗ επί πολλά χρόνια. Στη συνέχεια, τα πολλαπλά εμπόδια που βάζει το ισχύον νομικό πλαίσιο κάνουν δυνατή την υλοποίηση μόνο από μεσάζοντες. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις (Ανάβρα, Σητεία) επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Έτσι λοιπόν Ξένοι, Γάλλοι, Γερμανοί, η amazon!, και λίγοι ντόπιοι με μηδενικά κεφάλαια και μηδενική τεχνογνωσία νέμονται τους φυσικούς πόρους και κερδίζουν απίστευτα ποσά. Η «προσφορά» τους είναι ότι παρεμβάλλονται ανάμεσα στη δημόσια περιουσία των κορυφογραμμών, τους καταναλωτές, και τα εργοστάσια κατασκευής ως παρασιτικοί οργανισμοί. Εάν η κορυφή ήταν ιδιωτική, ο ιδιοκτήτης θα την έβγαζε σε πλειστηριασμό ή το λιγότερο θα την νοίκιαζε απευθείας. Το Δημόσιο την δωρίζει.
Η παραγωγή ρεύματος από ανεμογεννήτριες είναι μία από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις, παρά το τεράστιο κόστος εγκατάστασης. Σε περιοχές φιλέτα, η απόσβεση γίνεται εντός 3 ετών το πολύ, λαμβάνοντας υπόψη την επιδότηση. Τέτοια περιοχή είναι η ανατολική Πελοπόννησος. Ειδικά οι εταιρείες ενέργειας έχουν πολλαπλό όφελος αφού απαλλάσσονται από τη φορολογία εκπομπής ρύπων από καύσιμα, των δικών τους εργοστασίων ρεύματος.
Είναι κρίσιμη η στάση των τοπικών αρχών. Απόψεις όπως «και τι με νοιάζει μένα ποιος θα πάρει τις ανεμογεννήτριες», ή «χρειάζεται τεχνογνωσία, προσωπικό, χρήματα» είναι ύποπτες ή αν είναι αφελείς, αυτός που τις εκφέρει είναι επικίνδυνος και ακατάλληλος για τοπικός άρχοντας.
Να σταματήσει η παράδοση των φυσικών πόρων. Να επιστραφούν στους δικαιούχους. Ο άνεμος και ο ήλιος είναι το πετρέλαιο της Ελλάδας. Τα αιολικά στη χώρα μας είναι ένα διαρκές σκάνδαλο. Είναι τυπική περίπτωση αποικιοκρατίας όπου οι φυσικοί πόροι εκμεταλλεύονται από ξένους, και ντόπιους διαπλεκόμενους. Ακόμα χειρότερα μας βάζουν να πληρώνουμε ακριβό το ρεύμα που παράγεται δωρεάν και να πληρώνουμε στον ΔΕΔΔΗΕ τις ανανεώσιμες πηγές και το Δίκτυο που χρησιμοποιούν οι εκμεταλλευτές των φυσικών πόρων. Συχνά βλέπουμε αναρτήσεις και βίντεο από διαφόρους επώνυμους και ανώνυμους για «μύθους και αλήθειες για τις ανεμογεννήτριες». Εκεί βάζουν στο στόμα αυτών που αντιδρούν «επιχειρήματα» και απαντούν σε αυτά. Το «υλικό» προέρχεται (και συνήθως αναπαράγεται αυτούσιο) από την Ένωση παραγωγών Αιολικής Ενέργειας.
Είναι πολλοί οι πρόθυμοι….
ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ, Εκπαιδευτικός - Μηχανολόγος Μηχανικός
* Το δικαίωμα των λαών για διαρκή κυριαρχία στους φυσικούς τους πόρους έχει αναγνωρισθεί με αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η Απόφαση για την Διαρκή Κυριαρχία επί των Φυσικών Πόρων της 14.12.1963 Res. 1803 (XVII) ορίζει στο σημείο 1 ότι «το δικαίωμα των λαών και εθνών για διαρκή κυριαρχία επί του φυσικού πλούτου και των πόρων πρέπει να ασκείται προς το συμφέρον της εθνικής ανάπτυξης και της ευημερίας του λαού του ενδιαφερόμενου κράτους». Το ίδιο προβλέπει και ο Χάρτης των Οικονομικών Δικαιωμάτων και Καθηκόντων των Κρατών, που έγινε δεκτός από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με την Απόφαση της 12.12.1974 Res. 3281 (XXIX).
