Χιλή. Η περσινή εξέγερση, που συντάραξε τη χώρα, έφερε στο φως τις θεσμικές επιβιώσεις τής δικτατορίας τού Πινοσέτ...
Με δημοψήφισμα στις 25 Οκτωβρίου 2020 οι Χιλιανοί αποφάσισαν με ποσοστό 78% την κατάρτιση νέου Συντάγματος. Η κυβέρνηση αρχικά επεδίωξε να τροποποιήσει το ισχύον Σύνταγμα, του δικτάτορα Πινοσέτ. Σημειωτέον ότι στη Χιλή δεν έχει ποτέ γίνει Συντακτική Συνέλευση, που θεωρητικά τουλάχιστον αποτελεί τήν αφετηρία κάθε Συντάγματος.
Με την τωρινή μορφή τού χιλιανού Συντάγματος αποκλείεται κάθε κοινωνική και οικονομική μεταρρύθμιση. Για την απόρριψη τών καταλοίπων τής δικτατορίας απιτείται μια διαδικασία 30 ετών! Έτσι τον Απρίλιο τού 2021 αναμένεται να αναδειχθούν οι αντιπρόσωποι τής Συντακτικής Συνέλευσης για την κατάρτιση νέου. Υποψήφιοι θα είναι απλοί πολίτες, ενώ προβλέπεται ισότιμοι συμμετοχή ανδρών και γυναικών.
Θα συζητηθούν και θα περιληφθούν στο νέο Σύνταγμα τα δικαιώματα τών ιθαγενών και τών εργαζομένων, οι ιδιωτικοποιήσεις γής, τής υγείας, τής εκπαίδευσης, η μεταρρύθμιση τού στρατού και τής αστυνομίας... Ο οίκος Moody's ωστόσο ευελπιστεί, ότι θσ διατηρηθεί το οικονομικό μοντέλο, οι ελεύθερες αγορές και η ανεξαρτησία τους από την κεντρική τράπεζα και ότι φυσικά δεν θα περιοριστεί το δικαίωμα τής ατομικής ιδιοκτησίας!
Δεν έχει άδικο που ελπίζει, η διαδικασία κατάρτισης νέου Συντάγματος αντιμετωπίζει κινδύνους. Η δεξιά μπορεί να συσπειρωθεί με μια λίστα υποψηφίων για τη Συντακτική Συνέλευση. Το τελικό κείμενο τού Συντάγματος πρέπει να εγκριθεί από τα 2/3 τών μελών τής Συνέλευσης. Η διαδικασία θα συμπέσει με τις προεδρικές εκλογές και είναι πιθανόν να επηρεαστεί από τη διάσπαση τών λαϊκών υποψηφίων, ενώ δεν είναι σαφές πώς θα εκπροσωπούνται τα κοινωνικά κινήματα στη Συντακτική. Οι διεθνείς εμπορικές δεσμεύσεις τής χώρας δεν είναι δυνατόν να αγνοηθούν...
Εξ άλλου, η εμπειρία τής Νότιας Αμερικής έχει δείξει ότι τα νέα συντάγματα δεν συνεπάγονται πάντοτε πραγματική πρόοδο. Πάντως στη Χιλή, με τη διαδικασία και μόνο κατάρτισης νέου Συντάγματος, η ιδεολογική κυριαρχία τής δεξιάς απειλείται. Λόγου χάρη, μόνο το 20% τών πολιτών συμφωνεί με τη δεξιά ελίτ ότι το δόγμα «νόμος και τάξη» αποτελεί προτεραιότητα. Συγκυριακά δε τα θεσμικά όργανα βρίσκονται στο στόχαστρο τών Χιλιανών λόγω τής ανεπαρκούς αντίδρασής τους στην πανδημία.
Η πρόκληση λοιπόν είναι αν τα αιτήματα τών ιστορικών κινητοποιήσεων τού χιλιανού λαού το 2020 θα κυριαρχήσουν το 2021 στο νέο Σύνταγμα. Και στην περίπτωση που το νέο Σύνταγμα δεν είναι ριζοσπαστικό, αν ο λαός θα διεκδικήσει ξανά το μέλλον του στους δρόμους...