1η Οκτωβρίου τού 1944, οι Γερμανοί αποχωρούν, ο ΕΛΑΣ εισέρχεται στην πόλη. Και τα δύο ιστορικά πρόσωπα εκείνης τής ημέρας, Παναγιώτης Κανελλόπουλος και Άρης Βελουχιώτης στο δρόμο για την Τρίπολη...
Την περίοδο της Κατοχής, η γερμανική διοίκηση που εγκαταστάθηκε στην Τρίπολη επιχείρησε να εξουδετερώσει κάθε εστία αντιστασιακής δράσης. Η οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή μαράζωσαν και επακολούθησαν φτώχεια, διωγμοί και δεινά για τους κατοίκους. Πολλοί Αρκάδες και ειδικότερα τριπολιτσιώτες προσχώρησαν στην Εθνική Αντίσταση, κυρίως στις γραμμές τού ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ, είτε καταφεύγοντας στο βουνό είτε βοηθώντας κρυφά την Αντίσταση μέσα στην πόλη.
Η αντιστασιακή δράση στην Αρκαδία και τα χτυπήματα τών ανταρτών κατά τών Γερμανών οδήγησαν τη γερμανική διοίκηση σε σκληρά αντίποινα. Πολλοί Τριπολιτσιώτες εκτελέστηκαν στην πόλη και στα περίχωρα. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι ο απαγχονισμός επί τής οδού Ταξιαρχών και ο τουφεκισμός τριάντα εννέα (39) πατριωτών στο ρέμα τού Αγίου Αθανασίου την Πρωτομαγιά τού ’44.
Οι πατριώτες οδηγούνταν στους τόπους τών εκτελέσεων από τις φυλακές και τα κρατητήρια τών υπογείων τού Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης ή είχαν συλληφθεί τυχαία όπου εκδηλωνόταν αντιστασιακή ενέργεια.
Όταν αποχώρησαν οι Γερμανοί από την Τρίπολη, σαν σήμερα την 1η Οκτωβρίου τού 1944, η πόλη «παραδόθηκε» στα Τάγματα Ασφαλείας τού Παπαδόγγονα. Για να αποφευχθεί εμφύλια σύγκρουση, μετά από διαπραγματεύσεις υπό τον τότε υπουργό και μετέπειτα πρωθυπουργό Παναγιώτη Κανελλόπουλο, η πόλη παραδόθηκε στον ΕΛΑΣ, που εισήλθε στην πόλη (ο Παπαδόγγονας φυγαδεύτηκε...) και παρέλασε στην Πλατεία Άρεως υπό τις ζητωκραυγές τών κατοίκων σε μια μοναδική συγκέντρωση.
Από ένα μπαλκόνι τού ιστορικού ξενοδοχείου «Μαίναλον» παρακολουθούσαν οι Άρης Βελουχιώτης και Παναγιώτης Κανελλόπουλος...