Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Βιοηθικής. Βιοηθική είναι κλάδος τής επιστήμης με αντικείμενο τα ηθικά προβλήματα που προκύπτουν από τις νέες ανακαλύψεις τής Βιολογίας, της Γενετικής και της Ιατρικής και την αποφυγή μη αντιστρεπτών καταστάσεων από την εφαρμογή τους.
Γενικότερα, η Βιοηθική εισάγει τήν έννοια τής ηθικής στις βιολογικές και συναφείς επιστήμες και αναπόφευκτα σχετίζεται με ηθικά και συνταγματικά ζητήματα περί τήν υγεία και τη ζωή τών πολιτών.
Την ανάγκη μιας τέτοιας συσχέτισης, επιστήμης και ηθικής, περιγράφει ήδη ο Πλάτων στον Μενέξενο χαρακτηριστικά. "Πᾶσά τε ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται». Οὐ σοφία, που δύναται να αποτελέσει επικίνδυνη παρέμβαση στη ζωή. Ο σοφός και απλός λαός το λέει ως εξής. «Να είναι επιστήμονας, αλλά και άνθρωπος». Το ζήτημα που προκύπτει είναι αν ο Πλάτων και ο λαός εισακούγονται! Στη συγκρότηση τής Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, την περασμένη Άνοιξη, με απόφαση τού ίδιου τού πρωθυπουργού, οι κυβερνώντες ακολούθησαν τήν ίδια λογική με την οποία συγκροτούν τις επιτροπές «ειδικών»...
Η άποψη προφανώς τών κυβερνητικών εγκεφάλων είναι ότι η Βιοηθική είναι υπόθεση «τεχνοκρατών» και «ορθολογιστών». Εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, στην πανδημία τού κορονοϊού, οι δύο αυτές κατηγορίες «κυριαρχούν», χωρίς ωστόσο να έχουν καταφέρει να πετύχουν ούτε μία αποτελεσματική τεχνοκρατική και ορθολογική λύση! Αντίθετα, μπορεί να θεωρηθούν υπεύθυνες, μαζί με τις επιλογές τής πολιτικής εξουσίας, για τα «κρούσματα" ανορθολογισμού που καταγράφονται στην κοινωνία και για τις ισοπεδωτικές πρακτικές τους (τα αλόγιστα lockdown, τους αποκλεισμούς, τις απαγορεύσεις, τους εξαναγκασμούς). Ως εκ τούτου, είναι πολύ να απαιτήσουμε μια οποιαδήποτε σχέση τους με την ηθική και το Σύνταγμα.
Η υγεία ωστόσο είναι ατομικό δικαίωμα, το οποίο αναγνωρίζεται ως τέτοιο ρητά από το Σύνταγμά μας (άρθρο 5 παράγραφος 5). Αυτό σημαίνει ότι είμαστε ελεύθεροι να φροντίζουμε όπως εμείς νομίζουμε τήν ατομική μας υγεία. Αυτό δεν οδηγεί καθόλου στο συμπέρασμα ότι υποχρεωνόμαστε να τή φροντίζουμε. Το αν καπνίζουμε, πίνουμε, εμβολιαζόμαστε, πηγαίνουμε στον γιατρό, αυτοκτονούμε, είναι επιλογή μας και όχι καθήκον. Καθήκον και υποχρέωση είναι τού κράτους να φροντίζει για την υγεία τών πολιτών του, τού καθενός και τη δημόσια, όπως επιβάλλει τό κοινωνικό δικαίωμα στην υγεία (άρθρο 21 παράγραφος 3 τού Συντάγματος). Και όχι να τό μετατρέπει σε «ατομική ευθύνη»... Το κοινωνικό αυτό δικαίωμα υπάρχει για να στηρίζει τήν αυτονομίας μας, όχι για να επιβάλλει «πρότυπα» υγείας και υγιεινής στη ζωή μας.
Το ατομικό δικαίωμα στην υγεία, όπως κάθε πλευρά τής αυτονομίας μας, πρέπει ασφαλώς να ασκείται με τρόπο που να μη βλάπτει τό αντίστοιχο δικαίωμα τών συμπολιτών μας. Οι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία, εν προκειμένω από την πανδημία τού κορονοϊού, αναδεικνύουν ακριβώς αυτό το πρόβλημα. Η δημόσια υγεία, δηλαδή το «δικαίωμα" και το καθήκον τού κράτους σ' αυτόν τον τομέα, είναι η διασφάλιση τού ατομικού δικαιώματος στην υγεία όλων, σε δεδομένο τόπο και χρόνο, έως ότου ο κίνδυνος αποτραπεί. Το κράτος όμως, πέρα από την πρόληψη τού κινδύνου, υποχρεώνεται επίσης να δρα για τη θεραπευτική αντιμετώπιση μιας πανδημίας. Με ενέργειες έγκαιρης διασφάλισης κατάλληλων πόρων σε υποδομές και υγειονομικό προσωπικό.
Σε μια κοινωνία που βασίζεται στην ελευθερία, τα μέτρα περιορισμού τών δικαιωμάτων τής υγείας και ζωής τών πολιτών, με την επίκληση επιστημονικών και μόνο, στην ουσία «τεχνοκρατικών» δεδομένων και με καταναγκασμούς (λόγου χάρη τού υποχρεωτικού εμβολιασμού) αναιρεί κάθε έννοια Βιοηθικής και αγνοεί τή συνταγματική αρχή τής αναλογικότητας. Στην προκειμένη περίσταση, από επιστήμονες και πολιτικούς θεωρείται ότι η κάθε μορφής καραντίνα αποτελεί αναγκαίον, αλλά και ικανό περιορισμό για την αντιμετώπιση τού κινδύνου. Η αβελτηρία τού κράτους ως προς την οχύρωση τού δημοσίου συστήματος Υγείας και οι επιπτώσεις σε άλλες πλευρές τής συλλογικής και ατομικής μας ζωής, όπως η οικονομική, η ευρύτερη κοινωνική, πολιτιστική δραστηριότητα, η απλή και ανεμπόδιστη διάθεση τού ελεύθερου χρόνου μας, το ιατρικό απόρρητο, ποσώς λαμβάνονται υπ' όψη.
Η αρχή τής αναλογικότητας επιβάλλει οι περιορισμοί να βασίζονται στη διαρκή και εκτεταμένη συλλογή δεδομένων για τα χαρακτηριστικά τής πανδημίας και των κρουσμάτων, ιδίως μέσω συνεχών δειγματοληπτικών εξετάσεων τού πληθυσμού, ώστε τα μέτρα να στοχεύουν συγκεκριμένα στις εστίες τού κινδύνου, οι δε καταναγκασμοί να αποδίδουν, επιτρέποντας τή ομαλή λειτουργία τής κοινωνίας εκτός αυτών τών εστιών. Η δυσανάλογη επιβολή περιορισμών, με τη «συνδρομή» μάλιστα τής Δικαιοσύνης, τα αρνητικά αποτελέσματα τών καταναγκασμών (ο υποχρεωτικός εμβολιασμός), η επιλεκτική άρση τών περιορισμών προς ικανοποίηση συγκεκριμένων ομάδων τού πληθυσμού (όπως πέρυσι ή μεθαύριο στη Θεσσαλονίκη) δεν οδηγούν παρά σε μια συνολική και ύποπτη αναίρεση τής αυτονομίας τών πολιτών, με πρόσχημα τη «διαφύλαξη» τής δημόσιας υγείας.
Αν η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός αισθάνονται ότι τηρούνται οι προαναφερόμενοι συνταγματικοί και λογικοί όροι, έχουν σήμερα το δικαίωμα να αναφερθούν στην Παγκόσμια Ημέρα Βιοηθικής. Ειδάλλως συμφέρον έχουν να τήν αγνοήσουν εντελώς...