Σαν σήμερα το 1973 στο μακρινό Σουργκούτ τής Σιβηρίας σε ηλικία 70 ετών τελειώνει τή ζωή του ο Νίκος Ζαχαριάδης. Ό,τι και αν τού έχουμε φορτώσει για τις κακοδαιμονίες τού κομμουνιστικού και αριστερού κινήματος στην Ελλάδα, ο Νίκος Ζαχαριάδης δεν ήταν τυχαίο πρόσωπο...
Το 1934 εκλέχτηκε Γενικός Γραμματέας τού ΚΚΕ και στο 6ο Συνέδριο ονομάστηκε αρχηγός τού κόμματος (ΣΗΜ. ΤΡ. Ήταν ήδη από τα τέλη τού 1931 μέλος και επικεφαλής τής τριμελούς καθοδήγησης τού ΚΚΕ με τον Μιχαηλίδη και τον Κωνσταντινίδη). Λίγες μόνο μέρες μετά την κήρυξη τής δικτατορίας τού Μεταξά, συλλαμβάνεται.
Μένει έγκλειστος στις φυλακές τής Κέρκυρας, στην «Ακτίνα Θ΄», μαζί με άλλα στελέχη τού ΚΚΕ. Η Ειδική Ασφάλεια τής Αθήνας, που τον κρατούσε στη διάρκεια τού ελληνοϊταλικού πολέμου, τόν παρέδωσε στις γερμανικές αρχές. Η Γκεστάπο τόν μετέφερε στη Βιέννη και από 'κει στο στρατόπεδο τού Νταχάου, όπου έμεινε ώς το τέλος τού πολέμου.
Ο προσωπικός ρόλος τού Νίκου Ζαχαριάδη στο ΚΚΕ μεταξύ 1932 και 1936 σχετίζεται βασικά με τη διαμόρφωση τού κόμματος και του στελεχικού κύκλου. Το προσωπικό κύρος τού Ζαχαριάδη μέσα στην ηγετική ομάδα ήταν τεράστιο. Χειριζόταν τά πράγματα τού κόμματος με μια δεξιοσύνη που δεν μπορούσε να συγκριθεί προς τα άλλα μέλη τής ηγεσίας. Είχε μια αίσθηση τού πολιτικού οξύτατη και κατείχε όσο κανένας την οργανωτική τεχνική.
Φρόντισε προσεκτικά τη διαλογή τών προσώπων τής ηγετικής ομάδας και απομάκρυνε από τον ηγετικό κύκλο κάθε προσωπικότητα που θα μπορούσε να έχει ηγετική στάση, ηγετική βούληση και προσωπική κρίση. Η περίπτωση Ασημίδη (Γιώργου Κωνσταντινίδη, δεύτερου στην ηγεσία) είναι χαρακτηριστική. Ο Ασημίδης απομακρύνθηκε γιατί αμφισβήτησε πολιτικά το υπερσυγκεντρωτικό και αντιδημοκρατικό καθεστώς τού κόμματος.
Ο Ζαχαριάδης έπλασε τήν ηγετική ομάδα καθ’ ομοίωσή του. Έτσι, τόσο τα γενικά όσο και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα τής ηγετικής ομάδας τα βρίσκουμε στην πιο καθαρή μορφή τους στο πρόσωπο τού Ζαχαριάδη. Επίλεκτος, εμπειριστής, αντιδιανοούμενος, αλλά περισσότερο διανοούμενος απ’ όλους τούς άλλους, υπερσυγκεντρωτικός, αυτάρκης, περιχαρακωμένος στον εαυτό του, αγωνιστής και άφοβος όσο λίγοι.
Το δόγμα, τόσο συνηθισμένο στις μέρες μας, ότι ο Ζαχαριάδης φταίει για όλα τα δύσμορφα χαρακτηριστικά τού ΚΚΕ, ότι εισήγαγε ο ίδιος (η Κομμουνιστική Διεθνής και ο Στάλιν) την «προσωπολατρεία», δεν είναι παρά ένα δόγμα. Εφ' όσον σκέπτονται έτσι οι επίγονοι και σημερινοί του αντίπαλοι, τότε θα πρέπει να τού αποδώσουν και όλα τα καλά και μεγάλα τού κομμουνιστικού κινήματος, πράγμα που δεν συνηθίζουν βέβαια.
Ο Ζαχαριάδης ήταν μια ηγετική φυσιογνωμία. Και αυτό είναι που μετράει. Η προσωπικότητά του επιβλήθηκε και υπήρξε ηγετική μέσα σ’ ένα ορισμένο πολιτικοϊδεολογικό κλίμα που βασιλεύει στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα τού μεσοπολέμου και αποκρυσταλλώνεται στην Ελλάδα γύρω στο 1930...
ΑΓΓΕΛΟΣ ΕΛΕΦΑΝΤΗΣ, Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1979, σελ. 145 - 146
Στις 31 Οκτωβρίου τού 1940 δημοσιεύεται στις αθηναϊκές εφημερίδες ένα «Ανοιχτό γράμμα» προς τον λαό τής Ελλάδας, που από τρεις μέρες πριν βρίσκεται σε πόλεμο με τη φασιστική Ιταλία. Το «γράμμα» υπογράφει ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γενικός Γραμματέας τού ΚΚΕ και καλεί τον λαό «στον πόλεμο αυτόν, που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, να δώσουμε όλοι μας όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη...».
Το «γράμμα» αυτό εκ τών υστέρων αμφισβητήθηκε, ιδιαίτερα στο άνω σημείο, όπου πολλοί υπεννόησαν «συμπόρευση» τών κομμουνιστών με τη φασιστική κυβέρνηση τού Ιωάννου Μεταξά. Σε άλλο σημείο ωστόσο το «γράμμα» επισημαίνει πως «κάθε πράκτορας τού φασισμού πρέπει να εξοντωθεί»... Με υπονοούμενα ή όχι, το «γράμμα τού Ζαχαριάδη» δείχνει οξεία αίσθηση τής πολιτικής και ιστορικής συγκυρίας, από έναν κατ' εξοχήν «κομματικό» άνθρωπο. Κατά τα λοιπά, ξαναδιαβάστε τό κείμενο τού Άγγελου Ελεφάντη...