Πώς θ' ακουγόταν άραγε, αν 92 «άγνωστοι» Αθηναίοι εκλέγονταν με άλλες από τις γνωστές διαδικασίες και εγκαθίσταντο στο ιστορικό κτίριο τής πλατείας Κοτζιά ως Αρχή τού Δήμου τών Αθηνών; Πιθανότατα, ως Κοινόν τών Αθηναίων, Commune des Athéniens ή Commune d'Athènes στα γαλλικά, Κομμούνα τής Αθήνας!
Σαν σήμερα 28 Μαρτίου 1871 εγκαθίσταται στο Δημοτικό Μέγαρο τών Παρισίων το 92μελές Δημοτικό Συμβούλιο που εκλέχθηκε στις προαποφασισμένες από την κυβέρνηση τού Λουί Τιέρ εκλογές τής 26ης τού μηνός, ύστερα από τη συντριπτική ήττα τής Γαλλίας στον πόλεμο με την Πρωσία και το πολιτικό κενό που προέκυψε.
Έλαβε τήν ονομασία Κομμούνα τού Παρισιού (Commune de Paris) και ανέλαβε όλες τις εξουσίες στη γαλλική πρωτεύουσα, εκπροσωπώντας ένα ευρύ ιδεολογικό φάσμα. Δημοκράτες, ριζοσπάστες αστούς, σοσιαλιστές, ανεξάρτητους επαναστάτες, σοσιαλιστές, μαρξιστές και αναρχικούς. Ένα από τα ηγετικά μέλη της ήταν ο έλληνας δικηγόρος Παύλος Αργυριάδης από την Καστοριά.
Δέκα μέρες πριν, το βράδυ τής 17ης προς την 18η Μαρτίου 1871, σε μια προσπάθεια να επιβάλει τήν εξουσία του στο ηττημένο και ανυπότακτο Παρίσι, ο Τιέρ αποφάσισε να αφοπλίσει τήν πόλη μπροστά στο φόβο εργατικής εξέγερσης. Το Παρίσι εκείνη την περίοδο, που ξεχώριζε από την υπόλοιπη Γαλλία για την πολυπληθή εργατική τάξη του, αριθμούσε 1.799.980 κατοίκους, το 57% τών οποίων εργάζονταν στη βιομηχανία.
Οι στρατιωτικές δυνάμεις τού Τιέρ απέτυχαν να επιβάλουν την τάξη και η Εθνοφρουρά, που είχε εξελιχθεί σε επαναστατική δύναμη και ενεργούσε πλέον ως κυβέρνηση, με τη βοήθεια τών μαρξιστών εργατών τής Α΄ Διεθνούς, διεξήγαγε τις προαποφασισμένες εκλογές με υποδειγματικό τρόπο, στις οποίες πήρε μέρος το 50% τών Παρισινών. Πρόεδρος τής Κομμούνας, εξελέγη ο πολιτικός ακτιβιστής Λουί Μπλανκί.
Παρά τις αδυναμίες της, κυρίως λόγω τού διαφορετικού ιδεολογικού προσανατολισμού τών μελών της, η Κομμούνα επιτέλεσε σημαντικό έργο, ιδιαίτερα στους τομείς τής εργασίας και της παιδείας. Στον τομέα τής εργασίας, πήρε μια σειρά μέτρα για να ανακουφίσει τους εργάτες και τους μικροαστούς. Κολεκτιβοποίηση βιομηχανιών, χρεοστάσιο στο εμπόριο και τα ενοίκια, κατάργηση τής νυχτερινής εργασίας στα αρτοποιεία, απαγόρευση τών τοκογλυφικών γραφείων και καθιέρωση τής δεκάωρης ημερήσιας εργασίας. Η Επιτροπή Παιδείας τής Κομμούνας καθιέρωσε τήν δωρεάν παιδείας και τον χωρισμό κράτους και εκκλησίας, ενώ έλαβε μέτρα φεμινιστικού χαρακτήρα.
Όπως ήταν και εξακολουθεί να είναι «φυσικό», μια τέτοια απόπειρα τής εργατικής τάξης δεν θα έμενε αναπάντητη. Το πρωτοφανές πολιτικό πείραμα που έλαβε χώρα στο Παρίσι το δεύτερο μισό τού 19ου αιώνα και διήρκεσε 72 ημέρες (18 Μαρτίου - 28 Μαΐου 1871), πνίγηκε στο αίμα από την κυβέρνηση Τιέρ. Η γαλλική Δεξιά (και κάθε Δεξιά...) θεωρεί έκτοτε την Παρισινή Κομμούνα ως ένα κλασσικό παράδειγμα οχλοκρατίας και τρομοκρατίας.
Για την παγκόσμια Αριστερά, η Κομμούνα τών Παρισίων θα αποτελεί πάντοτε μια ξεχωριστή ιστορική αναφορά, έστω και με διαφορετικές ερμηνείες. Ο Καρλ Μαρξ ανακήρυξε τήν Παρισινή Κομμούνα σύμβολο τής εργατικής εξέγερσης κατά τής αστικής τάξης. «Το Παρίσι τών εργατών με την Κομμούνα του θα εορτάζεται πάντοτε ως προάγγελος μιας νέας κοινωνίας». Για τον Μιχαήλ Μπακούνιν, η Παρισινή Κομμούνα ήταν καθαρή άρνηση τού κράτους, για τον Πιότρ Κροπότκιν μικρογραφία τού κράτους σε τοπικό επίπεδο...