Σαν σήμερα το 1968 συνέρχεται στη Βουδαπέστη η 12η Ευρεία Ολομέλεια τής Κεντρικής Επιτροπής τού Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας που θα οδηγήσει στη διάσπαση τού κόμματος, σε ΚΚΕ ("Εξωτερικού» για τους δε...) και ΚΚΕ Εσωτερικού ("Αναθεωρητές» για τους μεν...).

Η σοβαρότερη διάσπαση στην ιστορία τού ελληνικού κομμουνιστικού κινή­ματος συνδέθηκε µε διεθνείς ανατροπές και συγκρού­σεις στην ιδεο­λογία και στην πράξη. Από το ένα μέρος συμπαρατάσσονταν οι εθνικοί κομμουνισμοί τού υπαρκτού σοσιαλισμού και από το άλλο μέρος αντιπαρατάχθηκαν οι δυτικοευρωπαϊκοί κομμου­νισμοί, αποστασιοποιούμενοι ή και συγκρουόμενοι με το σοβιετικό πρότυπο.

Ο αναγκαίος αναστοχασμός τού ζητήματος τής επανάστασης και τής εξουσίας, καθώς και της ιστορικής αναγκαιό­τητας τής δικτατορίας τού προλεταριάτου, αναστοχασμός που σκόπευε στην οικειοποίηση τών ιδεολογικών μηχα­νισμών τού κράτους και στον εκδημοκρατισμό τών κρατικών μηχανισμών καταναγκασμού µε την επιβολή ενός προτύπου δημοκρατικού σοσιαλισμού, οδήγησε αναγκαστικά σε στάσεις αρνητικές προς το σοβιετικό πρότυπο.

Το εγχείρημα και οι δυσκολίες του...

Στη σοβαρή αυτή αντίθεση, της στρατηγικής ενός συμβιβασμού έναντι τής στρατηγικής τής «δογματικής» σύγκρουσης, ιδίως μετά την επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία, η ιδεολογία τού ΚΚΕ Εσωτερικού συνδέθηκε µε τον λεγόμενο Ευρω­κομμουνισμό, που πρέσβευε έναν σοσιαλιστικό δρόμο προσαρμοσμένον στις ευρωπαϊκές οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες.

Ουσιαστικό στοιχείο τού προτεινόμενου προτύπου ήταν ένα νέο, προοδευτικό πολιτικό σύστημα που θα στηριζόταν στη δημοκρατική πλειοψηφία τών πολιτών. Οι θεωρητικοί τού ΚΚΕ αντέτειναν, ιστορικώς όχι αδικαιολόγητα, ότι ο ιμπεριαλισμός δεν ήταν συνηθισμένος (και διατεθειμένος) να παραδίδει τήν εξουσία υπακούοντας σε «ηθικά» πολιτικά κριτήρια (υποταγή στη λαϊκή θέληση και τα λοιπά). Αρνητική δε για το ΚΚΕ Εσωτερικού ήταν η απουσία αντίστοιχης δημοκρατικής παράδοσης και εμπειρίας τών ελλήνων κομμουνιστών και αριστερών, σε αντίθεση µε τις βαθιές ρίζες που είχε αυτή στον ευρωπαϊκό χώρο.

Αποτέλεσμα, μετά τη διάσπαση τού ενιαίου κόμματος το 1968, σε συνθήκες δικτατορίας και ανάγκης για λαϊκή αντίσταση, η προβολή απόψεων αναιρετικών τού σοβιετικού προτύπου να βρει σε σύγχυση, αλλά κυρίως αντίθετη, μεγάλη μερίδα κομματικών µελών και αριστερών ψηφοφόρων. Συγκρούσθηκε µε την κουλτούρα τους, γιατί ανα­σκεύαζε τήν έως τότε αντίληψή τους για τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό, ακύρωνε τήν παράδοση πάνω στην οποία δομήθηκε το ιδεολογικό και πολιτικό τους κοσμοείδωλο. 

Στη μαρξιστική και λενινιστική θεωρία, την οποία γνώριζαν καλά και ενστερνίζονταν οι «αναθεωρητές» κομμου­νιστές τού ΚΚΕ Εσωτερικού, στοιχειώδης πολιτική αρχή και τακτική ήταν να αποφεύγονται κατά το δυνατόν ζητήματα ιδεολογικής και πολιτικής τριβής, πόσο μάλλον στην ανερμάτιστη «εμφύλια» κομματική σύγκρουση που ακολούθησε από τον Φλεβάρη τού '68 και εν μέσω δικτατορίας*.

Η αυτοαναίρεση...

Αν για τα πλειοψηφήσαντα στελέχη τού ΚΚΕ (στην 12η Ευρεία Ολομέλεια τής Βουδαπέστης και ακολούθως στην εδώ πολιτική σκηνή), ήταν αδύνατον, για λόγους ιστορικούς, ιδεολογικούς και ίσως ιδιοσυγκρασίας, τα ριζο­σπαστικά (κατά κυριολεξίαν) στελέχη τού ΚΚΕ Εσωτερικού όφειλαν παράλληλα να επιδείξουν πολιτική και ίσως συντροφική διαλλαγή, σ' ένα τόσο ευαίσθητο θέμα, στο οποίο το κόμμα είχε εμπλακεί εκόν άκον.

Αλλά και εφ' όσον έφεραν τή διάσπαση εις πέρας, δεν επέδειξαν και την αναγκαία κομματική τόλμη και πολιτική οξυδέρκεια απέναντι σε μια βασική αρχή, την υπεράσπιση τού κόμματος, όσο «δογματικό» και αν ακούγεται αυτό. Την υπεράσπιση τής ιστορίας τού Κομμουνιστικού Κόμματος, επικαιροποιώντας την στις νέες ιδεολογικές συνθήκες και αρχές που επαγγέλλονταν. Απεμπόλησαν τή σφραγίδα του...

Η ηγεσία βρισκόταν στην Ελλάδα, το ιστορικό εγχείρημα τής ΕΔΑ είχε ημερομηνία λήξης τον Απρίλιο τού '67... Θυμίζουμε δε πως η πρώτη μετεμφυλιοπολεμική εκδήλωση κομμουνιστικού τον τίτλο κόμματος στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε τέλη Αυγούστου τού '74 από το ΚΚΕ Εσωτερικού στο Θεάτρο «Ακροπόλ» για τον Μπελογιάννη. Η ιαχή Κου - Κου - Ε! ακούστηκε για πρώτη φορά, ύστερα από είκοσι πέντε χρόνια, στην προεκλογική συγκέ­ντρωση τής Ενωμένης Αριστεράς τον Νοέμβρη τού '74 στην Πανεπιστημίου. Διαπέρασε τό συγκεντρωμένο πλήθος και ομολογούμε, παρ' ότι νέοι στην ηλικία, συγκλόνισε όσους από εμάς είχαμε ταχθεί με το ΚΚΕ Εσωτερικού.

Κατά την άποψή μας, αυτές είναι από τις βασικές αιτίες που η ιστορική αυτή απόπειρα αυτοαναιρέθηκε...

* Για τα δύο πρώτα σημεία, λάβαμε υπ' όψη ένα κείμενο αναρτημένο στο διαδίκτυο, στις Σελίδες χρηστών τού Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (μπορείτε να τό βρείτε), χωρίς τίτλο ή άλλα στοιχεία (απαιτείται κωδικός πρόσβασης), ώστε να αναφέρουμε τήν προέλευσή του, έχει πάντως σχέση με τα ιστορικά αρχεία τού ΚΚΕ.

ΤΡ.