Κάνε λοιπόν υπομονή   ♩   τώρα που φως δε θα φανεί   ♩   κι ούτε θα 'ρθει καράβι. Την ενδεκάτη εντολή  ♩  την ξέρουν μόνο οι τρελοί  ♩  κι όλοι τής γης οι σκλάβοι...

Ποιητής, στιχουργός, μεταφραστής, ο Νίκος Γκάτσος, γεννημένος στις 8 Δεκεμβρίου 1911, κατ' άλλους στις 30 Απριλίου 1915, στα Χάνια τής Φραγκόβρυσης, Κάτω Ασέα, τής Αρκαδίας, παραμένει μια ξεχωριστή περίπτωση στα ελληνικά γράμματα. Με μία μόνο ποιητική σύνθεση στο ενεργητικό του, την περίφημη «Αμοργό», θεωρείται ένας από τους σημαντικούς ποιητές μας.

Ο  Νίκος Γκάτσος τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στο χωριό του και το Γυμνάσιο στην Τρίπολη. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στις αρχές τής δεκαετίας τού '30 δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα στα περιοδικά «Νέα Εστία» (1931) και «Ρυθμός» (1933). Γνώριζε ήδη αρκετά καλά Αγγλικά και Γαλλικά και είχε μελετήσει Παλαμά, Σολωμό, το δημοτικό τραγούδι και τις νεωτερι­στικές τάσεις τής ευρωπαϊκής ποίησης.

Το 1943, μεσούσης τής Κατοχής, κυκλοφόρησε την ποιητική του σύνθεση «Αμοργός», που προκάλεσε έντονο ενδια­φέρον. Από τότε ώς τον θάνατό του, ο Γκάτσος δημοσίευσε μόνο τρία ποιήματα. «Ελεγείο» (1946), «Ο Ιππότης και ο θάνατος» (1947) και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963). Την ποιητική του φλέβα ο Νίκος Γκάτσος διοχέ­τευσε σε στίχους τραγουδιών, καταργώντας συχνά τα όρια τής ποίησης και της στιχουργίας.

Το στιχουργικό έργο του είναι εντυπωσιακό σε ποσότητα και ποιότητα. Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις, Σταύρος Ξαρχάκος, Δήμος Μούτσης, Λουκιανός Κηλαηδόνης και άλλοι συνθέτες μελοποίησαν στίχους του, που τραγου­δήθηκαν από γνωστούς καλλιτέχνες και βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό. «Αθανασία», «Της γης το χρυ­σάφι», «Ρεμπέτικο», «Αρχιπέλαγος», «Πήρες το μεγάλο δρόμο», «Πορνογραφία», «Λαϊκή αγορά», «Η μικρή Ραλλού», «Μια γλώσσα, μια πατρίδα», «Αν θυμηθείς τ' ονειρό μου», «Η νύχτα», «Αντικατοπτρισμοί», «Το κατά Μάρκον», «America, America», «Χάρτινο το Φεγγαράκι», «Πάει ο καιρός»...

Σπουδαίο είναι και το μεταφραστικό έργο του, το οποίο δοκιμάστηκε επί σκηνής. Μετέφρασε για λογαριασμό τού Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου, Λόρκα ("Ματωμένος Γάμος», «Το σπίτι τής Μπερνάρντα Άλμπα"), Στρίνμπεργκ ("Ο Πατέρας"), Ο' Νηλ ("Ταξίδι μακριάς ημέρας μέσα στη νύχτα"), Λόπε ντε Βέγκα ("Φουέντε Οβεχούνα") και Τενεσί Ουίλιαμς ("Λεωφορείο ο Πόθος").

Ο Νίκος Γκάτσος πέθανε στην Αθήνα σαν σήμερα στις 12 Μαΐου 1992 και τάφηκε στη γενέτειρά του.

ΤΡ. - SanSimera.gr